Выдавецкі дом «Звязда»

Так сказана ў прывітанні Прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі, якое ён адрасаваў гасцям і ўдзельнікам канферэнцыі «Падзеі 1917 года ў гістарычным лёсе Беларусі». Само мерапрыемства адбылося ў Беларускім дзяржаўным універсітэце. Прывітанне ва ўрачыстай абстаноўцы зачытаў першы намеснік кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта Максім Рыжанкоў.

Як той казаў, пазнаюць нашу дачку і ў андарачку. У Цэнтры даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі нядаўна прайшоў міжнародны форум беларускага касцюма, былі зроблены тры выстаўкі, абмяркоўваліся пытанні, звязаныя з традыцыйнай культурай, трансляцыяй гэтых помнікаў, вобразаў у сучаснае жыццё.

Пра сімвалізм кола ў культуры беларусаў можна разважаць бясконца. Гэта і знак сонца, бясконцасці жыцця, руху наперад. Суаднесены з карагодам — еднасці і супольнай справы. А ручнік, што яго абвівае, здаўна лічыўся сімвалам шляху, агульнай дарогі. Хай нашы суайчыннікі праз розныя абставіны апынуліся за мяжой, гэты знак нібыта кажа: мы разам.

Калегі-вучоныя прызнаюцца, што крыху зайздросцяць супрацоўнікам менавіта гэтага інстытута Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. А ўсё таму, што іх імёны ведаюць у розных кутках краіны, што іх праца скіраваная не толькі на вывучэнне пэўнага аспекту рэчаіснасці, але непасрэднае жыццё нашага народа. Ды і, па сутнасці, беларусаў як нацыі і Беларусі як краіны, магчыма, не існавала б, калі б не руплівая праца даследчыкаў жыцця і культуры нашых земляў, якія актыўна вандравалі, запісвалі, вывучалі нас у канцы ХІХ — пачатку ХХ стагоддзя і ўжо тады заклалі асновы беларускай этнаграфіі, фалькларыстыкі і — шырэй — антрапалогіі.

Доўгі час за мяжой Мінск быў вядомы сваімі ВНУ, прамысловымі прадпрыемствамі і добрымі медыцынскімі цэнтрамі, але ніяк не гучнымі вечарынкамі. А цяпер спецыяльна для таго, каб паглыбіцца ў начное жыццё Мінска, маладыя людзі прыязджаюць з іншых краін. Такую славу горад атрымаў вельмі хутка — усяго за некалькі гадоў. З соннага начамі, з рэдкімі лакальнымі водбліскамі, ён ператварыўся ў той, які ніколі не спіць. Прынамсі, у выхадныя.

Адказы на гэтае і іншыя пытанні ўсе зацікаўленыя атрымаюць, наведаўшы выставу ў Гродзенскім дзяржаўным музеі гісторыі рэлігіі, якая паказвае стараверскія абразы XІX — пачатку XX стагоддзя ў Беларусі.

Будынак былога завода. Фотастудыя, што цяпер размяшчаецца ў адным з памяшканняў. Белы кабінет імправізаванай сцэны. Гледачы, не зважаючы на спёку, гадзінамі назіраюць за падлеткамі-гангстарамі на Кунцаўшчыне, пакупніцамі ЦУМа і простымі хлопцамі з Рагачова...

Хочаце — верце, хочаце — не, але бортнікі мелі ўласную сістэму пісьма. Калі яна з'явілася і хто яе прыдумаў — невядома. Але праіснавала яна да нашага часу. Замест літар у бортным пісьме выкарыстоўваліся трохвугольнікі, рыскі, кружкі ды іншыя фігуры, якія здалёк нагадвалі прадметы, дрэвы і жывёл.

Каб пабачыць Нясвiжскi палац, не абавязкова ехаць у Нясвiж.

Кажуць: калi гара не iдзе да Магамета, то Магамет iдзе да гары. Кiруючыся гэтым жа прынцыпам, супрацоўнiкi Нацыянальнага гiсторыка-культурнага музея-запаведнiка «Нясвiж» распрацавалi перасоўную выстаўку «Нясвiжскi замак у часе i гiсторыi». Больш як тры дзясяткi фотаздымкаў з фондаў музея-запаведнiка расказваюць пра розныя моманты гiсторыi Нясвiжскага палаца i дынастыi Радзiвiлаў.

«...Камандарм доўга сядзеў над кнігай «Дзяцінства і маленства», чытаў, думаў. Затым схадзіў у спальню, прынёс вялікі блакнот, пазваніў, сказаў веставому: «Чарніла, калі ласка» — і паволі стаў пісаць, думаючы над кожнай фразай. Напісаў адно пісьмо, перачытаў, абдумаў, заклеіў у канверт.

Другое пісьмо напісаў, абдумаў, заклеіў. І трэцяе пісьмо напісаў, вельмі кароткае. Пісаў, спяшаючыся — заклеіў, не перачытваючы. У вагоне — цішыня. Моўчкі стаіць вартавы ля падножкі. Заціхлі ў калідоры ардынарац і праваднік.

Прыціх, здавалася, час. Пісьмы доўга ляжалі перад камандармам, у белых пакетах, з ненапісанымі адрасамі. Тады камандарм узяў вялікі пакет, усе тры пісьмы запячатаў у яго і на пакеце напісаў: «Ускрыць пасля маёй смерці». І будзённа падняўся, каб пайсці спаць: зняў у спальні гімнасцёрку, хадзіў мыцца перад сном, распранаўся, лёг, патушыў святло. І гадзіны тры-чатыры вагон знаходзіўся ў змроку і поўнай цішы. Гэта быў час трэціх пеўняў. Калі б праваднік зірнуў тады ў купэ камандарма, ён убачыў бы там — нечакана для сябе — у тым месцы, дзе павінна была быць галава камандарма, чырвоны агеньчык папяросы, — нечакана для сябе таму, што звычайна камандарм не курыў».