Рус | Бел
Дэтэктыўная гісторыя паміж Мінскам і Вільняй

Дэтэктыўная гісторыя паміж Мінскам і Вільняй

15.03.2016      2118
Дэтэктыўная гісторыя паміж Мінскам і Вільняй

Доўгія-доўгія гадзіны вандровак па знакавых мясцінах, гутарак з экспертамі і пошукаў у архівах... Кансультацыі са спецыялістамі, праца з крыніцамі і ўласныя разважанні... І як вынік такой грунтоўнай працы журналіста, краязнаўца, экскурсавода Віктара Корбута — новая кніга «Ад Мінска да Вільні. Гісторыя Беларусі ў журналісцкіх нататках», што пабачыла свет у выдавецтве «Беларусь» і гэтымі днямі з'явіцца ў кнігарнях.

У Беларусі — дзве сталіцы?

Імя Віктара Корбута ўжо досыць добра вядомае айчыннаму чытачу. Яго публікацыі, прысвечаныя мінуўшчыне нашага краю, часта з'яўляюцца на старонках перыёдыкі: газеты «СБ. Беларусь сегодня», часопіса «Беларуская думка», іншых выданняў. Больш за тое, у 2013 годзе ў Выдавецкім доме «Звязда» выйшла Віктарава кніга, прысвечаная гісторыі сучаснай беларускай сталіцы «Мінск. Найлепшы від на гэты горад». А летась спадар Корбут звярнуў увагу на супольную з літоўцамі сталіцу гістарычную і прадставіў камплект паштовак «Vіlnіus — Вільня. Сталіца Літвы ў гісторыі Беларусі».

Думаецца, новая кніга можа разглядацца як спроба «прымірыць» абодва цэнтры, разгледзець агульную гісторыю гэтых знакавых для беларускай культуры гарадоў у больш шырокім кантэксце мінуўшчыны Беларусі і суседніх краін. Аўтар тлумачыць выбар такога кірунку даследавання:

— Парадаксальна, але дагэтуль не было напісана работы, дзе асвятлялася б гісторыя Вільні ў кантэксце гісторыі Беларусі, калі не лічыць даведніка-спадарожніка Лявона Луцкевіча «Вандроўкі па Вільні». У сталіцы Літвы здаўна, яшчэ з XІV стагоддзя, жылі нашы продкі. «Хто працуе пільна, у таго ў хаце Вільня», — народная прымаўка сведчыць, што для многіх беларусаў Вільня на працягу стагоддзяў была важным горадам. Тут нашы продкі спрадвеку жылі разам з літоўцамі, палякамі, яўрэямі і іншымі народамі. Горад акружаюць вёскі, дзе гучала і яшчэ гучыць беларуская мова, і невыпадкова менавіта адсюль родам бацькі сучаснай беларускай літаратуры і беларускай граматыкі — Францішак Багушэвіч і Браніслаў Тарашкевіч. На пачатку ХХ стагоддзя ў Вільні развіваліся і ўзаемадзейнічалі два нацыянальныя рухі — беларускі з літоўскім, пачыналася культурнае і дзяржаўнае адраджэнне двух народаў. І ўсё гэта адбывалася на фоне панавання польскай культуры, расійскіх і яўрэйскіх уплываў. Уявіць без Вільні гісторыю Беларусі немагчыма. Але няма і Літвы без Вільні. Гэты горад нас яднае.

У сваёй новай кнізе аўтар расказвае пра ўзнікненне Вільні і паходжанне яе назвы. Падрабязна апісвае найстаражытнейшую частку горада — замкі, касцёлы, цэрквы, палацы Радзівілаў ды іншых арыстакратаў, Вострую браму, універсітэт. Выкладае жыццяпісы і канкрэтызуе адрасы беларусаў у Вільні: Францішка Скарыны, Пятра Мсціслаўца, Францішка Багушэвіча, Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча, Кастуся Каліноўскага, Якуба Коласа, Янкі Купалы, Максіма Багдановіча, Вацлава Ластоўскага, Цёткі, Браніслава Тарашкевіча, Адама Мальдзіса, Уладзіміра Караткевіча, Генадзя Кісялёва.

Не засталіся без увагі і ўраджэнцы Беларусі — дзеячы польскай культуры: Адам Міцкевіч, Фердынанд Рушчыц, Станіслаў Манюшка, звязаныя лёсам з Беларуссю Міхал Клеафас Агінскі, літоўскі выдавец Марцін Кухта і іншыя.

Віктар Корбут падрабязна расказвае пра дзейнасць беларускіх нацыянальных арганізацый у Вільні ў пачатку ХХ стагоддзя: газет «Наша ніва», «Гоман», Беларускага музыкальна-драматычнага кружка, беларускіх гімназіі і музея. У канцы кнігі змешчаны даведнік пахаванняў вядомых беларусаў, а таксама звязаных з беларускай культурай палякаў і літоўцаў на віленскіх могілках.

З чаго пачынаецца Радзіма?

Аб'ём журналісцка-дакументальнага даследавання, што змясцілася пад вокладкай кнігі «Ад Мінска да Вільні», уражвае: амаль паўтысячы старонак і столькі ж ілюстрацый, багаты фактаграфічны матэрыял па гісторыі беларускай нацыі і дзяржаўнасці. Каб правесці такую працу, аўтару спатрэбілася больш за дзесяцігоддзе! Кнігу склалі раней публікаваныя журналісцкія нататкі, інтэрв'ю, паасобныя матэрыялы, дапрацаваныя і дапоўненыя новымі звесткамі. Выданне стала вынікам грунтоўнай і планамернай працы па даследаванні мінуўшчыны Мінска, Вільні, а таксама знакавых для нашай краіны рэгіёнаў паміж гэтымі гарадамі. Аўтар дзеліцца сваёй творчай задумай:

— Мне хацелася даць шырокую панараму гісторыі Беларусі і адказаць на вечнае пытанне, з чаго пачынаецца наша Радзіма? Куды паглыбляюцца карані радаводу нашай нацыі? Можна пачуць, яны — у Вялікім Княстве Літоўскім, што, вядома ж, так. Дзеcьці ў тую пару фарміравалася беларуская мова, выяўляліся асаблівасці, якія адрозніваюць нас цяпер ад суседзяў, замацоўваліся за нашымі землямі назвы «Белая Русь», «Беларусь». Але зазірнём глыбей. І ўбачым яшчэ больш раннюю цывілізацыю Русі, якая аб'ядноўвала продкаў многіх народаў Усходняй Еўропы. Спыняцца не будзем. Спусцімся глыбей у нетры гісторыі і выявім у назвах рэк, азёр, вёсак, гарадоў сведчанні пра тое, што тысячу і больш гадоў таму тэрыторыю сучаснай Беларусі, як і захаду Расіі, усходу Польшчы, засялялі плямёны, якія гаварылі не на славянскіх мовах, а на роднасных сучасным літоўскай і латышскай. Але што нас найперш вылучае сярод іншых народаў? Наша мова. Беларусь, знаходзячыся на стыку Заходняй і Усходняй Еўропы, лацінска-каталіцкай (рымскай) і візантыйска-праваслаўнай (грэцкай) цывілізацый, увабрала абедзве традыцыі. У гэтым наша і перавага, і бяда: быць мостам і стаяць на ростанях. Але гэта і наша сутнасць, ад якой нікуды не дзецца. Яе застаецца пазнаваць, каб зразумець продкаў, а значыць і сябе: чаму мы такія, а не інакшыя. У кнізе «Ад Мінска да Вільні» вы знойдзеце адказ на гэтае пытанне. Мы, беларусы, нягледзячы на падабенства да суседзяў, усё ж адметны народ.

Разам з аўтарам па старонках новай кнігі мы вандруем з Полацка ў Оршу, з Ружан праз Ваўкавыск накіроўваемся ў Гродна, спыняемся ў старажытным Мсціславе і наведваем Белавежскую пушчу. Наша падарожжа выходзіць і за межы Беларусі: шукаем сляды дзейнасці землякоў у Санкт-Пецярбургу, Парыжы... І паўсюль — мноства загадак, версій, міфаў, якія журналісту-даследчыку, нібы сапраўднаму дэтэктыву, трэба разгадаць...

З гісторыяй на «вы»

Варта адзначыць удалы выбар жанру журналісцкіх нататак, зроблены Віктарам Корбутам для размовы пра мінуўшчыну. Цікава, што журналіст і сам эксперт: ён мае адукацыю музеязнаўца, спецыяліста па ахове помнікаў гісторыі і культуры, багаты досвед экскурсавода, але ж пільнуецца законаў жанру і дае слова шаноўным экспертам, прызнаным спецыялістам: культуролагам, мастацтвазнаўцам, гісторыкам, сярод якіх кандыдат гістарычных навук Вадзім Лакіза, доктар філалагічных навук Арсень Ліс, доктар гістарычных навук Ігар Марзалюк, кандыдат гістарычных навук Вячаслаў Насевіч, кандыдат культуралогіі Алесь Суша. Усе яны выступілі яшчэ і ў ролі рэцэнзентаў кнігі Віктара Корбута, дзякуючы чаму яна набыла вагу як грунтоўнае навукова-папулярнае выданне.

Кніга з'явілася ў свет дзякуючы падтрымцы ідэі яе выдання Міністэрствам інфармацыі краіны і загадчыкам літаратурнай рэдакцыі выдавецтва «Беларусь» Сяргеем Пешыным.

Сам аўтар застаецца верны гістарычнай праўдзе, не філасофствуе і не стварае новых міфаў і тэорый. Хутчэй наадварот: спрабуе тыя ж міфы «адсеяць» ад фактаў, прадставіць найбольш верагодныя версіі развіцця падзей у мінуўшчыне. Віктар Корбут далікатна падыходзіць да разгляду самых вострых тэм:

— Прапаную чытачу новыя факты пра паходжанне беларускай дзяржаўнасці, нацыянальнай сімволікі. Я прымушаю чытача задумацца. На мой погляд, да Гісторыі трэба звяртацца на «вы», вельмі асцярожна, стрымліваючы эмоцыі. Тады толькі можна ад пані Кліа атрымаць дакладныя адказы на самыя складаныя пытанні.

Знаёмячыся з кнігай «Ад Мінска да Вільні». вельмі лёгка ўявіць яе патэнцыйнага чытача: цікаўны старшакласнік, захоплены мінуўшчынай Беларусі; студэнт, які атрымлівае прафесію журналіста, экскурсавода, музейшчыка; экскурсавод-практык, нават літаратуразнаўца (тут многа адрасоў беларускіх пісьменнікаў) і гісторык, які шукае падарунак для сваякоў і сяброў...

А на якога чытача арыентаваўся аўтар? На людзей, якія хочуць пазнаць непрыхарошаную, а складаную і адначасова цікавую, багатую гісторыю Бацькаўшчыны:

— Я ўсвядоміў сябе беларусам у 1990-я гады на хвалі нацыянальнага адраджэння таго часу. У тым ліку дзякуючы папулярным кнігам па гісторыі. На жаль, у выданнях таго часу было шмат недакладнасцяў, а то і перакручаных фактаў, бо аўтары імкнуліся прышчапіць грамадзянам пачуццё гонару за сваю краіну за кошт перацягвання коўдры — прысвойвання беларусам спадчыны, якая належыць не толькі нам, але і нашым суседзям. У сваёй кнізе я акцэнтую ўвагу на той спадчыне, якая бясспрэчна належыць беларусам і адначасова расказваю пра агульныя традыцыі з суседзямі.

Кніга «Ад Мінска да Вільні» — не апошняя праца Віктара Корбута. Цяпер ён рыхтуе даведнік мясцін Вільні, звязаных з жыццём і дзейнасцю ўраджэнцаў Беларусі, складае кнігу, прымеркаваную да 950-годдзя першай згадкі пра Мінск у летапісе, што будзе адзначацца ў 2017 годзе. Журналіст разважае, ці не стаць яму на сур'ёзны навуковы шлях — пайсці ў аспірантуру, абараніць кандыдацкую дысертацыю. Стымул ёсць — данесці да суайчыннікаў свае веды пра мінуўшчыну роднага краю: «Бо без разумення ўсім народам складанага гістарычнага шляху Беларусі ў мінуўшчыне не можа быць вызначана правільная дарога ў будучыню».

Аўтар: Марына Весялуха

Яшчэ фота

Дэтэктыўная гісторыя паміж Мінскам і Вільняй

Для адміністратараў

Нашаму сайту спаўняецца 9 гадоў

Нас наведалі

ГодПросмотрыПосетители
2024 19 711 9 262
2023 77 329 36 064
2022 71 163 34 884
2021 55 349 25 349
2020 76 047 36 977
2019 38 372 16 047
2018 32 791 12 093
2017 60 698
10 698
2016 41 163 10 000
2015 46 744 11 395
Всего 519 367 202 769

© ФНКА Беларусаў Расіі. 1999 — 2024 Федэральная нацыянальна-культурная аўтаномія Беларусаў Расіі.

Усе правы абаронены. Пры выкарыстанні любых матэрыялаў сайта, уключаючы графіку і тэксты, актыўная спасылка на belros.org абавязковая.

Калі вы лічыце, што парушаныя вашыя аўтарскія правы, просім паведаміць, каб мы маглі ўнесці неабходныя карэктывы.

Дата стварэння сайта — ліпень 2015 г. | Дызайн сайта | Вэб-майстар