Галоўнае шчасце пісьменніка — трымаць у руках уласную кнігу

Поўны салодкага чакання, выношваў ідэю ўласнай кнігі і Максім Багдановіч. Добра ўсведамляў, што першая кніга можа стаць апошняй... Можа таму так старанна і прадумваў логіку размяшчэння вершаў, кампазіцыю, змястоўнае напаўненне. Планаваў зборнік у трох частках (пазней Алег Лойка знойдзе ў гэтым гармонію дантаўскага прынцыпу траічнасці): «Малюнкі і спевы», «Мадонны», «Каханне і смерць». На жаль, пры падрыхтоўцы выдання была адкінута апошняя частка. У нечым згубіўся, такім чынам, філасофскі зварот Багдановіча да чытача. Бо малады, невылечна хворы Максім жадаў, відавочна, закончыць сваю кнігу ўсё ж на ноце трагічнай, што была такой блізкай яго жыццёваму шляху. Але ж не будзем марна наракаць на выдаўцоў. Яны падарылі паэту шырокае гучанне яго песні, таму і паміраў ён «не самотны».

Калі б не намаганні «нашаніўцаў», адзіная прыжыццёвая кніга сапраўды геніяльнага паэта магла б так і не пабачыць свет. Сям'я Багдановіча на той час мела вялікія матэрыяльныя цяжкасці, пра якія сведчыць ліст Максіма ў рэдакцыю ў пачатку 1913 года: «Што да выдання кніжкі, дык бачу, што яно спыняецца галоўным чынам праз недахват грошы, але ніяк не прыдумаю, як Вам памагчы. Сам я не зарабляю, у бацькі прасіць, дык ён многа даць не можа, бы жыве ад 20-га да 20-га, да таго ж і вінен шмат каму. Але вось што: калі я ачуняю, дык я паспрабую заняць пад кніжку ў розных сваіх знаёмых грошы». Ды цяжкасці не спынялі энтузіястаў. І вось у 1914 годзе (на тытуле стаіць 1913 год, але тады выдаць не паспелі) зборнік «Вянок» дайшоў-такі да чытача. У віленскай друкарні Марціна Кухты яго выпусцілі накладам 2000 асобнікаў. У выданні прыняло ўдзел Беларускае выдавецкае таварыства. Між іншым, адзінае на той час, якое выплачвала аўтарскія ганарары. Фінансавую падтрымку аказала і Марыя Магдалена Радзівіл (народжаная Завіша). У знак вялікай удзячнасці на тытульным аркушы кнігі змешчаны герб роду Завішаў — «Лебедзь»...

Пры некаторай змястоўнай блізкасці, ён усё ж даволі значна адрозніваецца ад зборнікаў Цёткі, Янкі Купалы, Якуба Коласа... І тэхнікай вершавання, і вобразнасцю. Багдановіч выкарыстоўвае больш за 20 вершаваных памераў, актыўна звяртаецца да класічных формаў верша, выкарыстоўвае нечаканыя рытмічныя магчымасці. І гэта пры тым, што і лірычныя малюнкі прыроды ў яго чароўна адухоўленыя, і інтымныя пачуцці выяўляюцца абаяльна шчымліва, і пра грамадзянскія пытанні паэт не баіцца гучна прамовіць. Знаходзіць тое гарманічнае суладдзе, аб якім мараць многія сталыя творцы, — вось што часцяком удавалася рабіць маладому Багдановічу.

А. Луцкевіч красамоўна выказаўся пра зборнік наступным чынам: «Багдановіч умее ўсё ажывіць, ператварыўшы па-свойму. І лёгка льюцца яго вершы кунштоўнай філіграннай работы, а кожын формаю падходзіць да думкі. Думак тых — багата, і вось бачым у вянку вершы такой формы, такой будовы, — часта вельмі рэдкай, — якой могуць пахваліцца толькі найбольш культурныя народы з найвышэй развітай літаратурнай мовай». А цікавая інтэрпрэтацыя старажытных міфалагічных вобразаў, яскравая каларытнасць у «Вянку» — шчырае і несумненнае імкненне Багдановіча наблізіць да сябе любую «краіну-браначку», па-сапраўднаму адчуць сябе яе сынам, хоць і на адлегласці. Бацька паэта пасля смерці сына справядліва казаў: «Яму хацелася паказаць, што няма такіх памераў, няма такіх формаў, якія былі б чужыя беларускай мове. Якія цяжкасці ён пераадолеў на гэтым шляху, сведчаць яго рукапісы і сшыткі... Які з паэтаў, што ўвассаў беларускую мову з матчыным малаком, узнімаў гэту цяжкую карпатлівую працу? А ён, слабагруды, кволы, узняў».

Пасля былі і іншыя «Вянкі». Дапоўненыя, факсімільныя, перакладныя. Ужо ў 1927 годзе з'явіўся аднайменны зборнік, прымеркаваны да 10-й гадавіны смерці паэта з некаторымі рэдактарскімі праўкамі ў творах. Выдавецтвам «Мастацкая літаратура» прадстаўлена факсімільнае выданне класічнага зборніка. Перыядычна з'яўляліся і пераклады кнігі на іншыя мовы свету. Перакладчык «Вянка» на ўкраінскую мову М. Драй-Хмара тлумачыў сваё жаданне пераўвасабляць творы Багдановіча на роднай мове: «Па-першае, ён з'яўляецца адным з тых пісьменнікаў-класікаў, што стварылі аснову беларускай мастацкай літаратуры; па-другое, ён з'яўляецца выдатным майстрам слова, які чула адгукаўся на ўсе праявы нацыянальнага і сацыяльнага вызвалення беларускага народа; па-трэцяе, ён з надзвычайнай любоўю ставіўся да ўкраінскай культуры ўвогуле і да літаратуры асабліва».

Так наш шчыры, інтэлігентны Максім Багдановіч са сваёй кнігай у руках крочыць і сёння па вялікім свеце... Слухае чужое, ды пяе сваё.