Газета «Звязда»

На Мiжнародным круглым стале пiсьменнiкаў i лiтаратуразнаўцаў «Мастацкая лiтаратура як шлях адзiн да аднаго», якi праходзiў у анлайн-фармаце ў рамках VII Мiжнароднага кангрэса «Бiблiятэка як феномен культуры. Краязнаўства i краiназнаўства ў захаваннi культурнага шматаблiчча», прагучала нямала цiкавых iнiцыятыў.

Са жніўня ў сеціве пачала працаваць электронная бібліятэка Мінскай духоўнай акадэміі імя Кірылы Тураўскага.

Мастацкая галерэя Сяргея Давідовіча ў Лагойску ніколі не пустуе. Сюды прыходзяць пазнаёміцца з яго творамі і дарослыя, і дзеці, і госці райцэнтра. Гэты аб'ект урачыста адкрылі сем гадоў таму, і напачатку тут налічвалася чатыры залы. У экспазіцыі было прадстаўлена больш за 50 карцін жывапісца і шэсць скульптур, якія ён падарыў гораду. А сёлета галерэя прырасла яшчэ адной залай і больш чым 60 палотнамі.

Днямі кіраўнік Цэнтра культуры «Віцебск» Глеб Лапіцкі падзяліўся планамі правядзення шэрагу праектаў, у тым ліку конкурсу прыгажосці. Як дырэктар «Славянскага базару ў Віцебску» ён лічыць, што акрамя гэтага фестывалю можна праводзіць, няхай і менш маштабныя, але вельмі насычаныя мерапрыемствы міжнароднага ўзроўню.

Як вядома, на Дні беларускага пісьменства ў Слоніме былі аб'яўлены вынікі конкурсу «Нацыянальная літаратурная прэмія 2019». Пераможцам у намінацыі «Найлепшы твор прозы» стала кніга вядомага пісьменніка Алега Ждана (Пушкіна) «Геній». Алег Аляксеевіч — супрацоўнік нашага холдынга, рэдактар аддзела прозы часопіса «Нёман».

Міжнародны круглы стол «Мастацкая літаратура як шлях адно да аднаго» сёлета прайшоў у Жыровіцах і сабраў паэтаў, празаікаў, літаратуразнаўцаў і выкладчыкаў з розных рэгіёнаў Беларусі і больш чым дзесяці краін свету.

31 жніўня ў Слоніме прайшоў фінал рэспубліканскага творчага конкурсу юных чытальнікаў «Жывая класіка», скіраванага на пошук і падтрымку таленавітай моладзі. Гэты штогадовы праект па чытанні ўголас прозы і паэзіі на роднай мове праводзяць сумесна Міністэрства інфармацыі, Міністэрства адукацыі, Саюз пісьменнікаў і тэлеканал «Сталічнае тэлебачанне». Сёлета паўтара дзясятка прэтэндэнтаў на перамогу выбіралі з 13 тысяч удзельнікаў з кожнага рэгіёна Беларусі.

Яны спяваюць на розных мовах: беларускай, рускай, польскай, англійскай... нават на японскай. Але галоўную славу гэты жаночы калектыў здабыў дзякуючы эстраднаму гучанню беларускіх матываў. У 80-х кампазіцыі «Чараўніц» — «Пах чабаровы», «Не за вочы чорныя», «На новае лета» — гучалі, даруйце за банальнасць, з усіх прасаў, вокнаў, радыёкропак. Але ў цяжкія 90-я, калі многім у пошуках заробку было не да творчасці, калектыў распаўся. І знік з далягляду на доўгія 20 гадоў. А ў новым стагоддзі вярнуўся — не столькі на хвалі настальгіі, колькі таму, што аказаўся патрэбны гледачам. Пра творчыя пошукі і гастрольныя ўспаміны, новае пакаленне «дзяўчат з дудкамі» і пра тое, як захаваць фірменнае «чараўніцтва» на працягу 45 гадоў, гутарым з цяперашнімі ўдзельніцамі вакальна-інструментальнага ансамбля — Палінай Базылевай, Анжалікай Зайцавай, Вольгай Макушынскай, Наталляй Лукашэвіч (трамбон), Святланай Рагула і Дар'яй Бабко (абедзве — саксафаністкі).

Сёння на «Славянскім базары» пачынаецца сямнаццаты па ліку міжнародны дзіцячы музычны конкурс «Віцебск-2019».

Гэтымі днямі, з 5 да 7 ліпеня, у кінатэатрах «Масква» і velcom cіnema праект «Беларускія ўік-энды» паказвае чарговую карціну ў беларускай агучцы — знакамітую драму «Хаціка: самы верны сябар» з Рычардам Гірам у галоўнай ролі.

Узбекскі паэт і празаік Кучкор Наркабіл, збіраючы ў Беларусі матэрыялы для сваёй новай кнігі пра Вялікую Айчынную вайну, напісаў верш, прысвечаны краіне-партызанцы, гораду-герою Мінску.

З якім гістарычным багажом мы крочым у будучыню? Хто яны, куміры прыхільнікаў якаснай літаратуры сённяшняга пакалення? Якія іх творы ўвасабляюць мінулае беларускага народа? На гэтыя і іншыя тэмы разважалі на сустрэчы, якая прайшла ў сталічнай кнігарні «Светач», кандыдаты гістарычных навук Сяргей ТАРАСАЎ, Андрэй КІШТЫМАЎ, Дзмітрый МАЦВЕЙЧЫК і Мікалай ПЛАВІНСКІ. Падчас мерапрыемства аўтары шматлікіх навукова-публіцыстычных работ прадставілі слухачам як свае работы, так і творы папярэдніх гісторыка- і археолагазнаўцаў.

Ушаноўванне мецэнатаў — адна з нямногіх абсалютных вартасцяў, якія адбываюцца па ініцыятыве Міністэрства культуры, і слова крытыкі не можа быць. Шматлікія прапановы, мерапрыемствы, фестывалі, што маюць месца ў нашай краіне, магчымыя дзякуючы ў тым ліку дапамозе банкаў, прадпрыемстваў, арганізацый, беларускія яны альбо міжнародныя, а таксама пасольстваў. Дык вось ужо восьмы год бачна, што дзяржава гэтую дапамогу цэніць. І адзначае падзякай на адмысловай цырымоніі ўшаноўвання лаўрэатаў рэспубліканскай акцыі «Мецэнат культуры Беларусі», якая гэтым разам адбылася 10 красавіка ў блакітнай зале Палаца прыёмаў.

Рэдакцыя «Звязды» і Прэс-цэнтр Дома прэсы правялі круглы стол на тэму «Канстытуцыі — 25. Інстытут прэзідэнцтва як гістарычна і палітычна абгрунтаваная найбольш аптымальная для Беларусі мадэль кіравання дзяржавай».

У абмеркаванні ўзялі ўдзел старшыні трох камісій Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі: Пастаяннай камісіі па адукацыі, культуры і навуцы — доктар гістарычных навук Ігар МАРЗАЛЮК, Пастаяннай камісіі па заканадаўстве — Наталля ГУЙВІК, Пастаяннай камісіі па дзяржаўным будаўніцтве, мясцовым самакіраванні і рэгламенце — Леанід ЦУПРЫК, а таксама дэкан факультэта філасофіі і сацыяльных навук БДУ Вадзім ГІГІН, загадчык кафедры канстытуцыйнага права юрыдычнага факультэта БДУ Рыгор ВАСІЛЕВІЧ, загадчык аддзела гістарыяграфіі і метадаў гістарычнага даследавання Інстытута гісторыі НАН Беларусі, кандыдат гістарычных навук, дацэнт Ірына ЖЫЛІНСКАЯ і загадчык адзела навейшай гісторыі Інстытута гісторыі НАН Беларусі Сяргей ТРАЦЦЯК. Мадэратарамі гутаркі выступілі сумесна Вадзім Гігін і дырэктар — галоўны рэдактар Выдавецкага дома «Звязда» Павел СУХАРУКАЎ.

У Прэзідэнцкай бібліятэцы Беларусі адбылася прэзентацыя кнігі пісьменніка, перакладчыка, гісторыка і даследчыка Юрыя Кур'яновіча «Старасвецкая Лошыца», прысвечанай мінуламу і сённяшняму дню аднайменнага маёнтка — помніка сядзібна-паркавага мастацтва XVIII — XIX стагоддзяў.

У расійскім выдавецтве «Кабінетны вучоны» (Масква — Екацярынбург) пабачыла свет адметная для беларускай культуры кніга. Яе аўтар — заслужаны артыст БССР Уладзіслаў Місевіч.

Для супрацоўніцтва інтэлігентных людзей у гуманітарнай сферы няма межаў. Гэта засведчыла V канферэнцыя міжнароднага праекта «Мінская ініцыятыва», арганізаваная Міждзяржаўным фондам гуманітарнага супрацоўніцтва дзяржаў — удзельніц СНД, Украінскім фондам культуры і Нацыянальнай акадэміяй навук Беларусі. Тэмай для абмеркавання стала спадчына Барыса Алейніка, украінскага паэта, якога не стала ў 2017 годзе.

Толькі што выдадзены трэці том персанальнай энцыклапедыі «Янка Купала», куды ўвайшлі артыкулы на літары «П — Я». Далёка не кожная краіна мае выданні такога кшталту. У Расіі адна з першых персанальных энцыклапедый (дакладней — у СССР, бо рабілася яна з удзелам вучоных розных рэспублік вялікай краіны) была выдадзена на пачатку 1980-х гадоў і прысвечана класіку рускай літаратуры Міхаілу Лермантаву. Ва Украіне ў савецкі час выдалі энцыклапедычны аднатомнік «Тарас Шаўчэнка». У Беларусі персанальныя энцыклапедыі былі прысвечаны Францыску Скарыну, Максіму Багдановічу. Але самым першым быў энцыклапедычны слоўнік «Янка Купала» (у 1986 годзе, тады яшчэ аднатомны).

Пра лёс і творчы шлях класіка беларускай літаратуры раскажуць за акіянам. Выстаўку «Завуся я толькі Янка Купала» арганізавала пасольства Беларусі ў Аргенціне. Яна праедзе па ўсёй краіне і будзе паказана ў клубах дыяспары.

Пра гарманістаў з вёскі Меркулавічы Васіля Казлова і Любоў Галубіцкую ведае, бадай, кожны жыхар Чачэрскага раёна. Нягледзячы на адсутнасць прафесійнай адукацыі, яны сталі сапраўднымі віртуозамі ігры на гэтым інструменце і нават папулярнымі артыстамі свайго рэгіёна: без Васіля і Любові не праходзіць ніводнае вясковае свята альбо фестываль. Пра такіх талентаў кажуць: музыкі ад Бога. Нават не верыцца, што яны не ведаюць нот, іграюць толькі на слых і па памяці. Дзякуючы дуэту — а Васіль і Любоў часта разам (як на гэтым здымку) выконваюць народныя найгрышы, песні, танцы — захавалася і «Меркулавіцкая кадрыля», шэдэўр бытавых танцаў Пасожжа.

Расцём. Нацыянальная літаратурная прэмія — ужо традыцыя: чацвёрты раз называюцца імёны аўтараў, чые творы звярнулі на сябе ўвагу ў мінулым годзе. І як любую з'яву, што стала традыцыяй, яе пераасэнсоўваюць, не абыходзіцца без наватарскіх ідэй — уласна, дзеля развіцця. Бо добрыя традыцыі павінны захоўвацца. Прэмія ў галіне літаратуры, якая ўручаецца на дзяржаўным узроўні, — традыцыя добрая ўжо таму, што ў розных гарадах Беларусі, па якіх вандруе Дзень беларускага пісьменства, гучаць з галоўнай сцэны імёны найлепшых аўтараў, а да іх твораў узнікае зацікаўленасць: што там адзначылі? Чаму? Сярод каго выбіралі?

Што-што, а лялечны тэатр у нашым культурным асяроддзі з'яўляецца неаспрэчным прадметам увагі і ўсеагульнага гонару. Маецца на ўвазе, вядома, асаблівая форма тэатральнага мастацтва, а не спектаклі для дзяцей. Таму так дарэчы, хоць і раз на два гады, збірацца на Міжнародным фестывалі тэатраў лялек у Мінску. Чарговы, ужо дзясяты, распачаўся ўчора і традыцыйна прапанаваў гледачу беларускую праграму, у якой па азначэнні павінен быць прадстаўлены кожны беларускі лялечны тэатр, і замежную, куды ўпершыню трапілі пастаноўкі з Ірана, Балгарыі і Іспаніі. З такой нагоды мы сустрэліся з Аляксеем Ляляўскім, галоўным рэжысёрам Беларускага дзяржаўнага тэатра лялек, мастацкім кіраўніком фестывалю, заслужаным дзеячам мастацтваў Беларусі — увогуле культавай асобай у сваёй сферы, чые прафесійныя кантакты звязаны таксама з Расіяй, Германіяй, Польшчай, Бельгіяй, Фінляндыяй, Нідэрландамі... Так ці інакш, пра лялечны тэатр у нашай краіне наўрад ці хто ведае больш за яго, таму да Аляксея Ляляўскага мы прыйшлі як да рэжысёра, адборшчыка і, што немалаважна, гледача.

У выдавецтве «Народная асвета» выйшла перавыданне рамана Чынгіза Айтматава «Буранны паўстанак. І вякуе дзень даўжэй за век».

Дзённікавай памяццю паэта можна смела назваць чарговую кнігу запісаў, рабочых нататак Рыгора Барадуліна, выдадзеную «Кнігазборам».

Учора ў сталічнай галерэі «Арт-Беларусь» пісьменніца Наталка Харытанюк і мастачка Воля Кузьміч прэзентавалі кнігу гісторый для дзяцей і дарослых «Казкі старога Адамкова». Прэзентацыя праходзіла ў цёплай утульнай атмасферы ў суправаджэнні выставы ілюстрацый Волі Кузьміч.

Тое, што Купалаўскі тэатр плануе паставіць спектакль па кнізе Андруся Горвата «Радзіва «Прудок» — даўно не навіна. Але ў мінулую пятніцу купалаўцы запрасілі ў сваю малую залу самога аўтара бестселера, генеральнага партнёра пастаноўкі — кампанію velcom і паспрабавалі праз адсылкі да космасу расказаць журналістам, што гэта будзе. У выніку аказалася, што і рэжысёр — Раман Падаляка — і ўсе тры акцёры, якія будуць удзельнічаць у праекце, дакладна нічога не ведаюць, бо намацванне спосабу ўвасобіць на сцэне нашумелую кнігу яшчэ ў працэсе, а «калі ты нешта ведаеш упачатку, гэта часцей за ўсё памылкова». Так ці інакш, прэм'ера павінна адбыцца 16 мая, і ў будучых гледачоў ёсць час прачытаць альбо перачытаць «Радзіва «Прудок».

У Луцку, які здаўна паяднаны з беларускай старонкай, выйшла кніга беларускай паэтэсы Аксаны Спрынчан «Кава з украінскім мёдам».

У выдавецтве «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі» пабачыла свет кніга «А хто там ідзе?»: на мовах свету», дзе пад адной вокладкай сабраны тэксты легендарнага верша беларускага песняра, створанага ў 1905—1907 гадах, на 101 мове народаў свету.

"Гуканне вясны" прайшло 17 сакавіка ў Беларускім дзяржаўным музеі народнай архітэктуры і побыту.

Наведвальнікі змаглі пазнаёміцца з традыцыяй гукання вясны, паўдзельнічалі ў рэканструкцыі старога абрада, адметнага для Цэнтральнай Беларусі і Прыдняпроўя.

У выдавецтве «Харвест» працягваецца рэалізацыя кніжнага праекта «100 выдатных дзеячаў беларускай культуры». Навінка — дакументальны нарыс Андрэя Мельнікава «Рыгор Барадулін: Паэт беларускай правінцыі».

Вайна, генацыд, Вялікая Перамога — тэмы, якія ўзрушвалі творцаў усіх жанраў: пісьменнікаў, паэтаў, кампазітараў, мастакоў, скульптараў... У фондах Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі захоўваецца шмат шэдэўраў на гэтую тэму... Што нельга абысці ўвагаю? Для нас праводзіць віртуальную экскурсію вядучы навуковы супрацоўнік музея мастацтвазнаўца Надзея Усава.

У літаратуры і тэатра шмат агульнага. Прынамсі, кожны пісьменнік пражывае жыцці сваіх герояў, як актор на сцэне… А жыцці саміх людзей тэатра – надзвычай яркі і незвычайны матэрыял. Недарэмна акторы і актрысы нярэдка самі робяцца героямі літаратурных твораў.

Летапіс Беларускай дзяржаўнай філармоніі багаты на падзеі, цэлыя эпохі знайшлі адлюстраванне на яго старонках. На 85-гадовую гісторыю прыйшліся і пажары вайны, і пасляваеннае аднаўленне, і зараджэнне айчыннай кампазітарскай школы, і росквіт беларускай эстрады... Юрый Гільдзюк, мастацкі кіраўнік Белдзяржфілармоніі з 39-гадовым стажам, распавёў, чым жыве калектыў установы сёння.

Даследчыкі савецкай індустрыялізацыі традыцыйна бралі пад увагу дзве галоўныя крыніцы яе фінансавання — экспарт сыравіны і сельскагаспадарчай прадукцыі. Але архіўныя дакументы дазваляюць паглядзець на гэтую праблему шырэй. Продаж мастацкіх і гістарычных помнікаў таксама трэба разглядаць як такую крыніцу, што мусіла даць неабходныя валютныя сродкі.

Яшчэ гадоў 30 таму маладыя i iх госцi былi непатрабавальныя i не разбэшчаныя. Абмен пярсцёнкамi, пацалунак, лебедзi на капоце, немудрагелiстыя конкурсы для гасцей, разразанне торта — вось, напэўна, i ўвесь няхiтры набор вясельных рытуалаў «па-савецку». Сёння адзiн з найважнейшых дзён у жыццi кожнай пары жанiх i нявеста хочуць зрабiць сапраўды незабыўным. «Творчыя вяселлi» i «эка-вяселлi», у «вясковым стылi» i ў стылi культавых серыялаў, вяселлi ў старадаўнiх сядзiбах, у лесе, на беразе мора... Галоўнае, каб хапiла грошай, а фантазiя ў wedding-агенцтваў не заканчваецца.

Узда — гарадок камерны, утульны, з тых, дзе ўсе ўсiх ведаюць. Здаецца, гарадок як гарадок, у Беларусi такiх мноства, калi не ведаць, што гэты населены пункт i яго наваколлi — радзiма цэлай плеяды беларускiх класiкаў: Кандрата Крапiвы, Пятра Глебкi, Лiдзii Арабей, Алеся Якiмовiча. А яшчэ менавiта тут бярэ выток род Янкi Купалы.

Наўрад ці з сучасных польскіх пісьменнікаў нейкае імя вам вядомае лепш за імя Януша Леона Вішнеўскага — інфарматыка, хіміка, фізіка, які ў свой час прагрымеў і грыміць дагэтуль узрушальным раманам «Адзінота ў сеціве». За сусветным бестселерам пайшлі кнігі «Палюбоўніца», «Паўтарэнне лёсу», «На Фэйсбуку з сынам» і іншыя, але нарэшце да выдання гатова тое, чаго аматары Вішнеўскага сапраўды чакалі, — працяг «Адзіноты ў сеціве», які павінен выйсці і ў Беларусі. Сам аўтар расказаў пра гэта на творчай сустрэчы ў Мінску, арганізаванай у Дзень Польшчы 15 чэрвеня, прычым выказаў намер паспрыяць таму, каб на беларускай мове кніга выйшла раней, чым на рускай. Пасля творчай сустрэчы і ледзь не двухгадзіннай раздачы аўтографаў мы са спадаром Вішнеўскім прыселі паразмаўляць — на стале ляжалі падораныя яму палявыя кветкі, а сам пісьменнік безупынна курыў і раз-пораз смяяўся, расказваючы пра кур'ёзы свайго жыцця.

Алесь Чумакоў вядомы многім прыхільнікам сярэднявечнай музыкі — ён стала выступае ў складзе гурта «Стары Ольса» і ў сольных праектах, выконвае старадаўнія беларускія і ірландскія песні, іграе на мностве інструментаў, ад гітары да колавай ліры, дуды, цытры, жалейкі... А яшчэ ён не адзін год вырабляе гуслі і, здаецца, можа сыграць на іх што заўгодна, ад хіта «Еўрабачання» да фальклорных матываў, ад рок-балад да папулярных танцавальных мелодый. Пры гэтым у Алеся няма завершанай музычнай адукацыі (наогул па ўніверсітэцкім дыпломе ён — інжынер па аўтаматычным кіраванні), затое ёсць глыбокі даследчыцкі падыход і апантанасць ідэяй.

Прадстаўляем чытачам «Чырвонкі. Чырвонай змены» сучасны беларускі рок-гурт Nіzkіz, які апошнім часам стаў папулярны не толькі ў сябе на радзіме, але і ў замежжы. Хлопцы аднолькава цудоўна спяваюць на дзвюх мовах — беларускай і рускай, актыўна выступаюць на буйных фестывальных пляцоўках, кожны іх выхад на сцэну суправаджаецца аншлагам. Яны не перастаюць актыўна гастраляваць і выпускаць новыя сінглы, а білеты на іх раскупляюцца за месяц да канцэртаў. Такія песні, як «Guantanama», «Лірыка», «Люстэрка», «Небяспечна», «Сіноптык», «Інтраверт» ды іншыя для прыхільнікаў беларускага року даўно вядомыя, і тых, у каго песнятворчасць маладых музыкантаў выклікае цікавасць, становіцца ўсё больш. Між іншым, у канцы 2018-га магілёўскі калектыў быў прызнаны найлепшым гуртом года ў штогадовай прэміі музычнага партала TuzіnFM «Героі года», а выпушчаны не так даўно кліп на песню «Небяспечна» б'е ўсе рэкорды па праглядах на YouTube.

Аб сакрэтах поспеху калектыву мы спыталі ва ўдзельнікаў гурта, рокераў барабаншчыка Дзмітрыя ХАЛЯЎКІНА і гітарыста Леаніда НЕСЦЯРУКА. А яшчэ даведаліся, чым яны займаюцца акрамя музыкі, пагаварылі пра тое, як летнік можа дапамагчы стаць артыстам і чаму ў Расіі разумеюць беларускую мову — пра ўсё гэта чытайце далей у нашым інтэрв'ю.

«Расейска-беларускі слоўнік» Апанаса Ярушэвіча — унікальны помнік нацыянальнай лексікаграфіі, першы грунтоўны перакладны слоўнік, створаны ў нацыянальнай мовазнаўчай навуцы на пачатку яе станаўлення.

Кажуць, калі зазірнуць за кулісы, то можна назаўсёды згубіць тое дзівоснае пачуццё «тэатральнай магіі». Яна ўступае ў сілу акурат пасля трэцяга званка і знікае, калі ў глядзельнай зале запальваюць святло. Карэспандэнт «Звязды» пазнаёмілася з закулісным побытам Палескага драмтэатра і зразумела, што часам за сцэнай магіі бывае куды больш, чым на ёй.

Калі хто з вас чуў хоць аднойчы, як гукаюць вясну, то ніколі аб тым не забудзецца. Гэта ні з чым не параўнальна. Да вас ізноў вернецца адчуванне юнацтва — быццам бы ўсё наперадзе. Вясна – яна ж заўсёды маладая і прыгожая! У яе вянок на галаве і сінія, як пралескі, вочы. Вясна заўсёды нясе спадзяванне на лепшае. Вясна — гэта і пра каханне.

Яркі тэмперамент. Адкрытасць і сіла пачуццяў. Гнуткі розум. Іранічнасць. І, вядома, жаноцкасць. Ды надзвычайны артыстычны дар — так аднойчы я пра яе выказалася. Але толькі сёння, праз гады зразумела, што ёсць яшчэ якасць, уласцівая гэтай харызматычнай актрысе — душэўнасць.

Ён вырас у Брэсце ў музычнай сям’і, атрымаў адпаведную адукацыю ў сталічным каледжы мастацтваў і рэгулярна выпрабоўваў удачу ў шматлікіх творчых конкурсах. Але першую гучную вядомасць Міхаілу прынеслі нават не яны, а ўкраінскае тэлешоу «Ліга смеху» — своеасаблівы працяг КВЗ, куды хлопец трапіў амаль выпадкова, праз студэнцкія знаёмствы, але ў складзе каманды «Чайка» стаў «зоркай» праекта. Потым быў поспех у вакальным шоу «Голас краіны», зноў жа ўкраінскім, а сёлета Міхаіл — дакладней, Mіchael Soul, пад такім сцэнічным псеўданімам ён працуе апошнім часам, — упэўненым цёмным конікам ускочыў у фінал нацыянальнага адбору на «Еўрабачанне».

Нашы дзесяць невядомых фактаў пра Уладзіміра Мулявіна, якія мы вынайшлі сумесна з музыказнаўцам Вольгай Брылон і старэйшай дачкой музыканта Марынай Мулявінай, маюць працяг. Гэтым разам мы сустрэліся з Валерыем Мулявіным — сынам песняра і актрысы Святланы Пенкінай, вядомай па фільмах «Хаджэнне па пакутах» і «Беражыце жанчын». 2019-ы з'яўляецца годам пяцідзесяцігоддзя «Песняроў», а ў інтэрв'ю, напрыклад, Валерый успомніў падрыхтоўку да дваццаціпяцігоддзя калектыву. А таксама стасункі сваіх бацькоў, жарты Уладзіміра Мулявіна і яго настрой пасля аварыі. На размову ён прынёс сямейныя фотаздымкі, і аказалася, што яго архіў апроч картачак захоўвае багата відэаматэрыялу:

Унук знакамітага паэта і сын вядомага кампазітара жыве ў Парыжы, дае канцэрты па ўсім свеце і лепшай публікай лічыць беларускую, таму што яна – родная.

У Беларусі імя віяланчэліста Івана КАРЫЗНЫ стала вядома ў 2010 годзе, калі ён, выпускнік Рэспубліканскай гімназіі-каледжа пры Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі, студэнт парыжскай кансерваторыі, стаў фіналістам класічнага «Еўрабачання». Іван быў першым беларускім музыкантам, які ўдзельнічаў у гэтым конкурсе. Праз год на найпрэстыжным конкурсе імя Чайкоўскага ў Маскве 19-гадовы музыкант стаў лаўрэатам. На конкурсе імя Каралевы Лізаветы ў Бруселі Іван не толькі быў удастоены звання лаўрэата, але і атрымаў Прыз глядацкіх сімпатый. Цяпер ён выступае ў лепшых канцэртных залах свету, пры гэтым цалкам пазбаўлены пафасу і «зорнасці».

Народная артыстка Беларусі, заслужаная артыстка РСФСР, 83-гадовая Клара Малышава кожную раніцу на рабоце ў 8.30. Роўна ў гэты час яна пачынае заняткі ў балетнай зале харэаграфічнай гімназіі-каледжа. Паблажак ні для сябе, ні для выхаванак ніякіх, бо гэты год для класа Клары Мікалаеўны — выпускны. Апошнія дні, праўда, унеслі шмат мітусні ў жыццё педагога — яна атрымала ордэн Узыходзячага сонца, якім імператар Японіі адзначыў артыстку за асаблівы ўклад у развіццё балета ў гэтай краіне.

Ці лёгка выдаць і прадаць кнігу на беларускай мове? Ці паспела ў нас сфарміравацца пакаленне маладых аўтараў, пра якіх упэўнена можна сказаць, што яны трымаюць руку на пульсе сучаснасці і што іх чытаюць? І калі пакуль не, што варта зрабіць для таго, каб яны з'явіліся? На гэтыя і іншыя пытанні падчас тыдня роднай мовы разам шукалі адказы ўдзельнікі круглага стала «Кнігавыданне па-беларуску. Актуальнае, няпростае, запатрабаванае?» Ён праходзіў у прэс-цэнтры Дома прэсы па ініцыятыве Выдавецкага дома «Звязда». Яго ўдзельнікамі сталі дырэктар — галоўны рэдактар «Звязды» Павел Сухарукаў, дырэктар выдавецтва «Беларусь» Сяргей Пешын, загадчык аддзела беларускай літаратуры «Цэнтральнай» кнігарні Алена Холад, загадчык рэдакцыі літаратуры, мастацтва і культуралогіі выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі» Вольга Давідовіч, дырэктар кнігарні «Акадэмкніга» Вольга Глухоўская.

Заўтра ў харвацкай сталіцы пачынаецца міжнародны фестываль дакументальнага кіно ZаgrеbDох, у асноўны конкурс якога адабраны і фільм беларускага дакументаліста Андрэя Куцілы Summа. Не так даўно карціна пра сяброўства польскага мастака Анджэя Струмілы і маладой мінчанкі Марыі прагрымела як уладальніца галоўнага прыза ў катэгорыі сярэднеметражных фільмаў на найпрэстыжнейшым для неігравога кіно фестывалі ІDFА ў Амстэрдаме. Дакументальныя Каны аддалі ўзнагароду ў рукі рэжысёра, які беларускаму гледачу мае быць знаёмым таксама па стужках «Госці», «25», «Цар гары», нарэшце, унікальным фільме «Стрыптыз і вайна». Мы сустрэліся з Андрэем напярэдадні кінафестывалю ZаgrеbDох і папрасілі яго перакласці трохі мовы кіно на звычайныя словы.

12 лістапада пайшоў з жыцця геній нацыянальнага музычнага мастацтва Ігар Міхайлавіч Лучанок. Ён быў адзначаны многімі ўзнагародамі і званнямі народнага артыста СССР і Беларусі. Але ці не самае галоўнае, што вызначала гэтага ўнікальна адоранага чалавека, — ён быў па-сапраўднаму НАРОДНЫ КАМПАЗІТАР БЕЛАРУСІ.

...Гэта інтэрв'ю адбылося больш як 20 гадоў таму назад, у кастрычніку 1996 года. Эпоха велізарных змен і ўзрушэнняў, час станаўлення маладой суверэннай Беларусі. Я працавала карэспандэнтам аддзела культуры «Звязды». Акурат тады шырока абмяркоўваліся магчымыя варыянты Гімна Рэспублікі Беларусь, а Ігар Міхайлавіч Лучанок на той час ужо 15 гадоў узначальваў Саюз кампазітараў краіны. Падрыхтаванае да друку інтэрв'ю не было апублікавана: чыста тэхнічна не ўдалося ўзгадніць тэкст з суразмоўникам. Без аўтографа Маэстра змяшчаць матэрыял палічыла немагчымым. Жыццё газетчыка заўсёды напружанае, падзеі накатвалі адна за адной. Так атрымалася, што гэтае інтэрв'ю апынулася-згубілася сярод іншых матэрыялаў у творчым архіве-дасье.

Адыход Ігара Міхайлавіча Лучанка ўскалыхнуў успаміны пра тую даўнюю сустрэчу. Адшукала інтэрв'ю... З таго часу шмат вады сплыло. Аднак, прачытаўшы рукапіс, калега параіла яго апублікаваць — як адлюстраванне і эпохі, і пазіцыі творцы ў памежнай сітуацыі «на ростанях». Можна было б крыху падрэтушаваць матэрыял, але перадаю яго ў рэдакцыю без купюр, з нязначнымі скарачэннямі. Хай даруе Ігар Міхайлавіч «няўзгодненасць» публікацыі наўздагон яго памяці: геніяльнасць выказванняў кампазітара «завізавалі» Гісторыя і Вечнасць.

Сяргей Бандарэнка ўзяўся за справу два гады таму. За гэты час пабудаваны дзве вежы і часткова муры. Пры гэтым захоўваюцца ўсе прапорцыі, а сам макет з'яўляецца копіяй старажытнага замка, зменшанай у дзесяць разоў.

Алег Аляксеевіч ЖДАН заўсёды глыбока імпанаваў мне сваёй рэдкай працаздольнасцю, сваёй сціпласцю — і гэта на фоне несумненнага літаратурнага поспеху. А яшчэ сваім стылем — мову яго твораў маскоўскі крытык Ніна Пісарчык на партале Проза.ру назвала мовай гарманічнай, а пра напісанае ім за многія гады зазначыла: гэтая літаратура працягвае лепшыя традыцыі рускай класікі.

Беларуская мова і бізнес — ці сумяшчальныя яны? Наколькі актыўна і ўдала выкарыстоўваецца мова ў рэкламных кампаніях? Ці можа яна дапамагчы ў прасоўванні тавараў і паслуг? Як беларуская мова можа адбіцца на іміджы вытворцы? Ці шмат у нас беларускамоўных брэндаў? Гэтыя і многія іншыя пытанні аказаліся ў цэнтры ўвагі ўдзельнікаў круглага стала, які прайшоў у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук. Да ўдзелу ў дыскусіі былі запрошаны прадстаўнікі беларускіх фірмаў, кампаній, рэкламных агенцтваў, крэатыўных праектаў, Міністэрства антыманапольнага рэгулявання і гандлю, Палаты прадстаўнікоў нацыянальнага сходу.

Кароль скрэтча расказвае пра перамогу ў Мінску і планы на чэмпіянат свету ў Галандыі, які стартуе 28 лютага. 

У студзені Мінск прыняў этап Кубка свету па веласпорце на трэку. Адзіны медаль для беларускай зборнай заваяваў Яўген Каралёк, ён стаў найлепшым у скрэтчы. Поспехаў у гэтай дысцыпліне велагоншчык ужо дамагаўся на аналагічным турніры ў Лос-Анжэлесе летась і на чэмпіянаце Еўропы ў Партугаліі. Цяперашняя выдатная форма Яўгена выклікае аптымізм асабліва зараз, калі да чэмпіянату свету застаецца каля двух тыдняў. Пра свае планы на планетарнае першынство, жорсткі допінг-кантроль і бяспеку ў велагонках на шашы Каралёк расказаў у інтэрв'ю «Звяздзе».

Гімн нашай любімай ежы, напісаны фізікам, лірыкам і кулінарам. 

А вы ведалі, што смажаную бульбу трэба есці нажом і відэльцам, дранікі і аладкі — з дапамогай двух відэльцаў, а вараную бульбу нельга рэзаць нажом? А хто здагадваўся, што з бульбы можна гатаваць не толькі першыя і другія стравы, але і пасту, ікру, масла, крэм і нават напоі? Пра ўсё гэта можна даведацца з «Энцыклапедыі страў з бульбы» — адзінай у свеце кнігі, дзе ўсёахопна і ўпарадкавана змешчана каля 2,5 тысячы рэцэптаў з гэтых клубняў. Прычым гэта толькі трэцяя частка таго, што сабраў за сваё свядомае жыццё яе аўтар Аляксандр БАХАНЬКОЎ, пра якога «Звязда» пісала мінулай вясной.

Мінск, які перажыў мноства войнаў і разбурэнняў, відавочна, здолеў захаваць толькі малую частку сваіх храмаў. Сярод іх былі як сціплыя драўляныя пабудовы, так і маштабныя збудаванні, упрыгожаныя работамі лепшых майстроў свайго часу. Як цэрквы, узведзеныя на грошы, сабраныя ўсім светам, так і аплачаныя шчодрай рукой мецэнатаў. І ўсё ж многія з іх не зніклі бясследна: памяшканні былі пераабсталяваны пад іншыя мэты, а цалкам цэлыя падмуркі і сутарэнні закансерваваны і схаваны пад тоўшчай зямлі.

У Полацку, самым старажытным горадзе краіны, сёлета год юбілеяў. Ужо адсвяткавалі 500-годдзе беларускага кнігадрукавання і ўласна 1155-годдзе. Яшчэ адна юбілейная дата — 1025-годдзе Полацкай епархіі... А налета споўніцца 520 гадоў надання гораду магдэбургскага права. У нашай пастаяннай рубрыцы, прысвечанай гісторыі мясцовага самакіравання, сёння распавядаем пра магістрат тых часоў.

Альбо Які маршрут застаецца для нас нязведаным?

1817 год. У першы дзень кастрычніка, пад покрывам строгай таямніцы, сабраліся ў Вільні пяцёра студэнтаў: Тамаш Зан, Адам Міцкевіч, Язэп Яжоўскі, Анупрэй Петрашкевіч і Францішак Маеўскі. Хлопцы захапляліся навукай, патроху пісалі вершы і праглі лепшай долі для Бацькаўшчыны. Яны стварылі таварыства філаматаў — літаральна: аматары ведаў.

Мая клетка на пятым паверсе. У ёй ёсць усе выгоды, але цяпло яшчэ не бяжыць па батарэях — мы прывыклі, што яго ўключаюць па графіку. Цяпло не па графіку (у любым варыянце) раўназначнае жыццю ў раі.

У кастрычніку спаўняецца 170 гадоў з часу нараджэння Эдварда Антонія Леанарда Вайніловіча. Яго імя цесна звязана са Случчынай. Таму менавіта тут і была зладжана міжнародная навукова-практычная канферэнцыя «Беларусь, Слуцкі край і Эдвард Вайніловіч».

Купалаўскі год — выдатная асветніцкая, духоўная ініцыятыва. Народны пясняр у сваё 135-годдзе павінен выйсці за сцены музеяў і бібліятэк. Яго вершы павінны судакрануцца з душамі і сэрцамі беларусаў. І не толькі жыхароў Беларусі... Сёння пра Янку Купалу разважаюць нашы сябры з Расіі.

Да светлага свята Раства Хрыстовага прадстаўляем выдатныя творы беларускага іканапісу XVI- XIX ст. Сярод іх такія шэдэўры як «Праабражэнне», «Успенне», іконы «Нараджэнне Багародзіцы» (XVII ст.), «Маці Божая Неўвядальны колер» (XVII ст.) і інш.

Нават разумеючы, што ў ёй нешта зроблена не так, як хацелася б, не дацягвае яна месцамі да запланаванага мастацкага ўзроўню. Ды ўсё ж кніга — жывы голас аўтара да сучаснікаў, яго «выклік» і крытыкам, і шырокаму грамадству. Пачуйце, узважце, выкажыце меркаванне, пахваліце, пакрытыкуйце! А можа не проста гучным выклікам яна стане, а падзеяй у жыцці роднай літаратуры, замежжа. Хто ведае?

Многія пакаленні даследчыкаў і аматараў беларускай гісторыі захапляюцца прыгажосцю і розумам Барбары Радзівіл, з задавальненнем чытаюць п'есы Францішкі Уршулі Радзівіл, глядзяць іх пастаноўкі ў тэатры, удзячна згадваюць мецэнацкую дзейнасць Магдалены Радзівіл. 

Як і ў кожнага ўплывовага роду, гісторыя магнатаў Радзвілаў мае два бакі: мужны, смелы, ваяўнічы — мужчынскі, і вытанчаны, захоплены, адданы — жаночы. Але лёс часам распараджаецца так, што жонкі, сёстры застаюцца ў цені сваіх знакамітых мужоў і братоў, а звесткі пра іх не менш значную працу па ўладкаванні палацаў, збіранні бібліятэк, літаратурную і асветніцкую дзейнасць губляюцца ў глыбіні стагоддзяў.

Некалі прафесар Вячаслаў Рагойша прыгадаў вельмі шчымлівы выпадак. Неўзабаве пасля палёту Юрыя Гагарына ў космас па рэспубліканскім радыё чыталі вершы, прысвечаныя «касмічнай тэме». Вядома, большасць радкоў былі залішне пафаснымі, дэкаратыўнымі, напісанымі на заказ. І раптам — родная класіка, «Я хацеў бы спаткацца з Вамі на вуліцы...» Багдановіча!

Уладзіміра Ліхадзедава добра ведаюць у нашай краіне, ды і за яе межамі — таксама. Збіральнік старых паштовак, ён даўно вывеў беларускую філакартыю з цянётаў калекцыянерскай справы на новыя вышыні. У многім дзякуючы ініцыятывам менавіта Уладзіміра Аляксеевіча старыя паштоўкі спрыялі і спрыяюць уважлівым агледзінам айчыннай гісторыі з боку самых шырокіх мас. Але ж калекцыянер, гісторык не сядзіць на месцы, прыдумвае новыя праекты, вылучае новыя задумкі і паспяхова іх рэалізоўвае. Пра ўсё гэта мы і вырашылі пагутарыць з Уладзімірам Ліхадзедавым.

Пра стаўленне да розных моў, захапленне зёлкамі і народную культуру.

Элізу Ажэшку многія лічаць польскай пісьменніцай. І гэта пры тым, што нарадзілася яна на Гарадзеншчыне, большую частку жыцця правяла ў Гродне, памерла і пахавана таксама там. Але з 50 польскамоўных тамоў яе твораў на беларускай мове выдадзены ўсяго... 1. Атрымліваецца, 49 тамоў твораў, напісаных славутай гарадзенкай, большасці беларусаў пакуль так і не ўдалося прачытаць. Карэспандэнт «Звязды» вырашыла паспрабаваць разабрацца з прычынамі такога забыцця, а таксама праехалася па мясцінах жыцця і творчасці вядомай пісьменніцы.